To jest wstrząs, który rani całą wspólnotę Kościoła - uważa arcybiskup Wojciech Polak, Prymas Polski

Prezentujemy obszerne fragmenty raportu, który powstał w Instytucie Statystyki Kościoła Katolickiego. Całość, która dostępna jest i możliwa do pobrania na stronie: http://iskk.pl/badania/inne-raporty/298-wykorzystywanie-seksualne-maloletnich-przez-niektore-osoby-duchowne-oraz-niektorych-zakonnikow

zawiera jeszcze tabelki, wykresy, wzory formularzy:

WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE OSÓB MAŁOLETNICH PRZEZ NIEKTÓRYCH INKARDYNOWANYCH DO DIECEZJI POLSKICH DUCHOWNYCH ORAZ NIEKTÓRYCH PROFESÓW WIECZYSTYCH MĘSKICH ZGROMADZEŃ ZAKONNYCH I STOWARZYSZEŃ ŻYCIA APOSTOLSKIEGO W POLSCE - WYNIKI KWERENDY -

Opracowanie narzędzia oraz konsultacja merytoryczna: o. dr Adam Żak SJ Ewidencja,

tworzenie baz danych oraz walidacja danych: ks. dr Przemysław Krakowczyk SAC,

konsultacja narzędzia, analiza danych oraz opracowanie wyników: ks. dr Wojciech Sadłoń SAC.

Opracowanie zawiera wyniki zebranych przez Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski oraz Sekretariat Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich danych.

Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC im. Witolda Zdaniewicza jest pierwszym w Polsce, niezależnym ośrodkiem badań nad religijnością oraz działalnością duszpasterską. Założony został w 1972 r. przez Stowarzyszenie Apostolstwa Katolickiego (Księża Pallotyni)

Wstęp

Punktem odniesienia przeprowadzonej kwerendy są w pierwszej kolejności dokumenty Kościoła katolickiego takie jak normy Motu Proprio „Sacramentorum Sanctatis Tutella” [O chronie świętości sakramentów] promulgujące „Normae de graviorus delictis” [Normy dotyczące najcięższych przestępstw duchownych] oraz „Wytyczne w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia” przyjęte przez Konferencję Episkopatu Polski.

Metodologia przeprowadzania kwerendy

Kwerenda dotyczyła wszystkich osób duchownych (posiadających święcenia w stopniu prezbiteratu oraz diakonatu), które w okresie od 1 stycznia 1990 do 30 czerwca 2018 inkardynowane były do diecezji polskich oraz wszystkich profesów wiecznych zgromadzeń zakonów męskich oraz stowarzyszeń życia apostolskiego posiadających swoje siedziby na terenie Polski i skupionych w Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich. Oprócz 41 diecezji terytorialnych, do Konferencji Episkopatu Polski przynależy Ordynariat Polowy WP, dwie diecezje obrządku bizantyjskiego oraz ordynariat ormiański, czyli razem 45 jednostek, zwanych dalej „diecezjami”. Do Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich przynależy 59 jednostek podzielonych na 76 jurysdykcje, zwanych dalej „zakonami”. Z tego w kwerendzie uwzględniono 74 jurysdykcje bez kamedułów oraz Chemin Neuf. Zgromadzenie Małych Braci Jezusa nie należy do Konferencji Przełożonych Zakonów Męskich. Również duchowni prałatury personalnej Opus Dei nie należą do Konferencji Episkopatu Polski. Kwerendą objęto również duchownych i braci zakonnych przebywających poza granicami Polski, lecz przynależących do polskich diecezji i jurysdykcji zakonnych.

Kwerenda dotyczyła zgłoszonych instytucjom kościelnym od 1 stycznia 1990 do 30 czerwca 2018 r. przypadków wykorzystywania seksualnego małoletnich. Innymi słowy kwerenda dotyczyła znanych kuriom diecezjalnym i zakonnym przypadków przestępstw duchownego lub zakonnika przeciwko VI przykazaniu. Wyniki kwerendy obejmują ujawnione przez diecezje oraz jurysdykcje zakonne przypadki wykorzystania seksualnego osób małoletnich w kategoriach do ukończenia 15 roku życia oraz od ukończenia 15 roku życia ale przed ukończeniem 18 roku życia. Kwerenda została przeprowadzona za pomocą papierowych formularzy wysłanych za pośrednictwem Sekretariatu Konferencji Episkopatu Polski oraz Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich. Formularze składały się z dwóch części: 1. Tabeli statystycznej dotyczącej ilościowego zakresu badanego zjawiska w jednostce kościelnej 2. Kart dotyczących charakterystyk poszczególnych przypadków w danej jednostce. Dane dotyczące okresu 1990-2013 r. były pozyskane przez Koordynatora ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży w 2014 r. Wszystkie objęte kwerendą jednostki przekazywały dane za okres od 1 stycznia 2014 do 30 czerwca 2018. Zaś za okres 1990-2013 jedynie te, które w 2014 r. nie przekazały takich danych. Za monitowanie i zbieranie formularzy odpowiadał Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski. Zbieranie danych trwało od października 2018 do marca 2019 r.

Ogólna liczba przypadków

Wszystkich zgłoszonych przypadków wykorzystywania seksualnego małoletnich (do ukończenia 18 roku życia) we wszystkich diecezjach i zakonach od 1 stycznia 1990 r. do 30 czerwca 2018 r. było 382, w tym dotyczących osób poniżej 15 roku życia 198 (51,8%) i powyżej 15 roku życia 184 (48,2%).

Zgłoszonych przypadków w diecezjach było 284, w tym dotyczących osób poniżej 15 roku życia 154 (54,2%) i powyżej 15 roku życia 130 (45,8%). Zgłoszonych przypadków w zakonach męskich było 98, w tym dotyczących osób poniżej 15 roku życia 44 (44,9%) i powyżej 15 roku życia 54 (55,1%).

Źródła informacji o przypadkach

Do jednostek kościelnych przypadki zgłaszane były najczęściej przez osoby poszkodowane (41,6%) lub ich bliskich (20,9%). W 5,8% jednostki kościelne dowiedziały się o przypadkach od organów państwa, w 5,2% z mediów. Osoby z parafii, czyli zarówno duchowni z parafii jak i świeccy zgłosili 5,2% przypadków. 1,3% przypadków zostało zgłoszone przez przełożonych (przypadki te dotyczą zakonników). Wiedza o 14,9% przypadków pochodziła z innego źródła, takiego jak: dyrektor szkoły, pedagog, wychowawcy, opiekunowie dzieci oraz znajomi poszkodowanych, współbracia (w zakonach), klerycy, inni kapłani.

Z przekazanych informacji wynika, że od 1990 do 2018 roku ze wszystkich przypadków zgłoszonych do jednostek kościelnych obejmujących zarówno ofiary poniżej jak i powyżej 15 roku życia przypadków procedowanych przed organami państwa było 44,0%. Przypadków procedowanych przed organami państwa w toku postępowania na dzień zbierania danych było 19,6%* zaś zakończonych postępowań było 80,4%. Spośród zakończonych w procedowaniu przed organami państwa przypadków, 63,0% zakończyło się skazaniem (w tym zasądzono odszkodowanie na rzecz ofiary w 5,9% przypadkach); 26,6% umorzeniem postępowania; 8,9% odmową wszczęcia postępowania i 1,5% uniewinnieniem.

Charakterystyka przypadków pod względem zakazanego czynu

Zgłoszone przypadki, w tym również te, w których oskarżeni w procesie kanonicznym zostali uznani za niewinnych, znacznie rzadziej dotyczyły lat sprzed 1980 r. Zdecydowanie więcej przypadków dotyczy zarzucanych czynów w ostatnich dekadach, tak jak przedstawia to poniższy wykres.

W diecezjach (nie wliczając 7 przypadków, w których liczba ofiar została określona jako „kilka” oraz 8 przypadków pornografii dziecięcej), łączna liczba ofiar poniżej 15 roku życia we wszystkich zgłoszonych przypadkach (również niepotwierdzonych) w latach 1990-2018 wynosiła 254. W zakonach, nie wliczając 2 przypadków, w których liczba została określona jako kilka, 1 przypadek pornografii oraz 2 przypadki z brakami danych, łączna liczba ofiar we wszystkich zgłoszonych przypadkach poniżej 15 roku życia wynosiła 91. Zatem łącznie w diecezjach oraz zakonach (wyłączając wspomniane powyżej przypadki, w których nie dało się jednoznacznie ustalić liczby ofiar) liczba ofiar we wszystkich (również niepotwierdzonych) przypadkach poniżej 15 roku życia wynosiła 345. W diecezjach (nie wliczając 2 przypadków, w których liczba ofiar została określona jako „kilka”), łączna liczba ofiar powyżej 15 roku życia we wszystkich zgłoszonych w latach 1990-2018 przypadkach wynosiła 192. W zakonach, nie wliczając 2 przypadków, w których liczba została określona jako kilka, łączna liczba ofiar we wszystkich zgłoszonych przypadkach powyżej 15 roku życia wynosiła 88. Zatem liczba ofiar we wszystkich przypadkach (za wyjątkiem wspominanych 4 przypadków, w których nie udało się jednoznacznie ustalić liczby ofiar) powyżej 15 roku życia w diecezjach i zakonach (również niepotwierdzonych) wynosiła 280. Wśród ofiar, we wszystkich zgłoszonych przypadkach łącznie małoletni płci męskiej stanowili 58,4%, natomiast małoletni płci żeńskiej 41,6%.

Podstawowe wnioski metodologiczne

Pomiędzy poszczególnymi diecezjami i jurysdykcjami zakonnymi występowały różnice w rzetelności wypełnionych ankiet. Przekazywane przez diecezje oraz jurysdykcje zakonne dane w kilku przypadkach były niepełne oraz niespójne, co wymagało dodatkowego monitowania oraz weryfikacji danych. W niektórych przypadkach nie można było jednoznacznie ustalić wieku ofiar. W takich pojedynczych przypadkach, na etapie weryfikacji danych, określano wiek ofiar jako niższy. Odpowiedzi na pytania otwarte w formularzach kart wskazywały na pewną ignorancję w zakresie możliwego oraz wymaganego w przepisach kościelnych podejścia do zgłaszanych przypadków”.