Sgraffito, czyli do dwóch razy Sztuka

Sgraffito – technika dekoracyjna malarstwa ściennego znana w starożytności i renesansie, stosowana współcześnie w wielu miastach Polski i świata, ma szansę pojawić się w Łomży.

Projekt „Łomżyńska zdrapka” złożyła w drugiej edycji Budżetu Obywatelskiego Łomży Monika Strzelecka. To ponowne podejście do tematu. W ubiegłym roku koncepcja została odrzucona przez zespół koordynujący prace nad budżetem partycypacyjnym. Tym razem nie było żadnych obiekcji i od 11 września mieszkańcy mogą oddać głos na odnowienie elewacji narożnej kamienicy „pod arkadami” przy Starym Rynku, w której mieści się miejska galeria sztuki, czyli jedna z artystycznych wizytówek Łomży.

Początki bywają trudne

Pomysł na sgraffito narodził się podczas konsultacji społecznych, które organizował Urząd Miejski w Łomży przy współudziale Ośrodka Wspierania Organizacji Pozarządowych z Białegostoku. W Restauracji „Na Farnej” w marcu spotkali się notable, plastycy, architekci i mieszkańcy by dyskutować nad losami Starówki. Podczas spotkania artysta Mieczysław Mazur zaproponował by kamieniczki „pod arkadami” zostały wyremontowane techniką malarstwa ściennego.

- Sgraffito nada im charakteru, utrzyma barokowy sznyt, w jakim były projektowane na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych – przekonywał Mazur i przekazał prezydentowi miasta wstępną koncepcję elewacji budynków. Mieczysław Czerniawski zadeklarował, że wyremontowana zostanie niebawem narożna kamienica, która jest własnością miasta.

- Pomyślałam, że skoro włodarz wykazuje wolę by ten obiekt odzyskał dawny blask, to należy wykorzystać potencjał środowiska artystycznego i zadbać, by remont nie oszpecił tej części miasta. A przy okazji spytać o zdanie samych mieszkańców Łomży – mówiła Monika Strzelecka podczas pierwszej edycji budżetu obywatelskiego. - Kamieniczki, mimo, że zabytkami nie są, wykonane zostały w stylu, który imituje historyczny charakter i należy je odnowić z pomysłem.

Podobnego zdania był znawca techniki ściennego zdobnictwa Mieczysław Mazur.

- Hasłem wywoławczym jest Starówka. Należy z kamienic wydobyć ich wizualny potencjał. Chodzi o zrealizowanie trwałej koncepcji, która wzmocni wizerunek historycznej części miasta – przekonywał.

Niestety, ambitna koncepcja nie wzięła udziału w głosowaniu. Projekt zgłoszony do Budżetu Obywatelskiego przez Monikę Strzelecką, trafił do Ratusza, przeszedł wstępną konsultację z konserwatorem zabytków z łomżyńskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, ale został odrzucony przez zespół koordynujący prace nad budżetem obywatelskim. Zadecydowali tak urzędnicy, radni, przedstawiciele rad osiedli, a ich naczelnym argumentem była sceptyczna opinia wyrażona przez konserwatora zabytków. I choć nie miała ona mocy prawnej – została uznana za wiążący głos w całej sprawie.

Warto chcieć

- Dobrych pomysłów nie wyrzuca się do kosza, dlatego postanowiłam poczekać na splot sprzyjających okoliczności – mówi Monika Strzelecka. – Starówka w Łomży zamiera, potrzebuje nieszablonowych pomysłów na rewitalizację, jednym z nich jest wykorzystanie twórczej inwencji ludzi takich jak artysta Mieczysław Mazur, były plastyk wojewódzki, człowiek o olbrzymich dokonaniach twórczych, witrażysta odznaczony medalem Gloria Artis. Dopóki tacy ludzie chcą angażować się w sprawy miejskiej estetyki, należy ich wspierać. Ich pomysły mogą zmienić nasze miasto, wywołać społeczną dyskusję nad jego wizerunkiem.

Pomysł na piątkę

Tym razem udało się. Zespół koordynujący prace nad Budżetem Obywatelskim nie miał najmniejszych obiekcji. „Łomżyńska zdrapka” weszła do głosowania z numerem 5.

Przychylny koncepcji odnowienia kamienicy metodą sgraffito jest Antoni Mieczkowski, wicedyrektor Liceum Plastycznego im. Wojciecha Kossaka w Łomży.

- Technika jest bardzo pracochłonna i trudna, jednak warto podjąć takie wyzwanie – twierdzi. – Jeszcze w latach osiemdziesiątych z inicjatywy włodarzy Łomży odbywały się w mieście zjazdy plastyków. Liczono się wówczas z głosem tego środowiska, a nie brakowało też w przeszłości wybitnych postaci takich jak Wiesław Sielski, wojewódzki plastyk, który walczył skutecznie o zmianę wizerunku miasta.  

Popularne sgraffito

Przykłady sgraffito w Polsce można znaleźć na elewacjach budynków w Warszawie, Krakowie, Toruniu, Wrocławiu i wielu innych miastach. Tą techniką zdobione są nie tylko stare budynki zabytkowe, ale także te które powstawały po drugiej wojnie światowej. W Białymstoku ozdobna polichromia pokrywa elewacje szczytowe i frontowe socrealistycznych obiektów.

 J.Święszkowska