44 tysiące na ratowanie zabytków

Kwesta w Łomży odbywa się od prawie 30 lat. Co roku, 1. listopada, przy wszystkich bramach cmentarza, do puszek zbierane są pieniądze na remont zabytkowych obiektów. Na przykład rok temu kwestarze uzbierali około 40 tysięcy złotych.

- Co roku z tych pieniędzy udaje nam się wyremontować od 7 do 12 obiektów – powiedział Sławomir Zgrzywa. - Tegoroczna kwesta będzie związana również z nowym projektem cmentarnym, który jest realizowany przez Wyższą Szkołę Agrobiznesu wspólnie z Towarzystwem Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej. Powstała strona internetowa cmentarza. 1. listopada kwestujący rozdawali wizytówki z adresem strony www, na który można wysyłać noty biograficzne spoczywających na tej nekropolii. Będzie tam także mapa z ponumerowanymi grobami. Już teraz swoje dane przekazała parafia katedralna i Andrzej Marczyk - administrator. Poza odnawianiem pomników, budujemy wielką bazę historyczną, bo nasz cmentarz to nie tylko miejsce pochówków, ale także historia Ziemi Łomżyńskiej i Polski.

W kwestę zaangażowało się ponad 130 osób, w tym m.in. przedstawiciele władz, parlamentarzyści, członkowie Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej, harcerze z Hufca Łomżyńskiego. W ratowaniu zabytków, jak co roku pomagał poseł Lech Antoni Kołakowski:

- Kwesta jest naszym obowiązkiem. Łomżyński cmentarz to historia Polski, tradycja i pamięć o tych, którzy walczyli o niepodległość. Bardzo się cieszę, że tak dużo ludzi podchodzi i z uśmiechem wrzuca datki, raz większe, raz mniejsze. W tym momencie nie jest ważne ile się da, ponieważ każda złotówka jest na wagę złota - dzięki niej będziemy ratować łomżyński cmentarz. Wiele odnowionych zabytków to wspólne dzieło tych, którzy chcą pamiętać o historii. Dzięki temu sami siebie nie skażemy na zapomnienie, a pamięć o nas, jako o tych, którzy pomagali, będzie trwała wiecznie.

W tym roku na kweście udało się zebrać rekordową kwotę, bo prawie 44 tysiące złotych. Jak co roku wyremontowanych zostanie kilka zabytkowych obiektów, ale głównym celem będzie ratowanie 100-letniej kaplicy secesyjnej. Rekordową sumę udało się zebrać dzięki zaangażowaniu kwestarzy, ale także wszystkich, którzy zechcieli wrzucić grosik do puszki. Odwiedzający łomżyński cmentarz chętnie uczestniczą w corocznych kwestach, ponieważ widzą ich efekt w postaci odnowionych zabytków.

Stary, nowy cmentarz

- W bieżącym roku został wykonano bardzo wiele prac na cmentarzu przy ul. Kopernika w Łomży . Zakończyliśmy m.in. remont bramy ewangelickiej z 1879 roku i kamiennego muru w części komunalnej, obejmującej obszar od cmentarza parafialnego do bramy ewangelickiej - mówi Sławomir Zgrzywa z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków. - Mur groził zawaleniem i stanowił zagrożenie dla pomników, ale także dla przechodniów. Nowy mur odbudowano z kamieni, z których był zbudowany ten pierwotny. Ma troszkę inny wygląd, ponieważ odsłoniliśmy kamień.

- Remont udało nam się zakończyć bardzo szybko - aż miesiąc przed terminem zaplanowanym na początku. Prace szły bardzo sprawnie ponieważ dopisała nam pogoda, szybko wyschły tynki i można było od razu malować i gruntować – powiedział Andrzej Wszeborowski, wykonawca remontu.

Jak poinformował Sławomir Zgrzywa z pieniędzy uzbieranych w ubiegłorocznej kweście odnowionych zostało dziewięć nagrobków i żeliwnych ogrodzeń mogił. Są już nowe plany remontu cmentarza. Odnowione zostaną alejki, główna brama wejściowa przy ul. Kopernika i Kaplica Śmiarowskich. Wyremontowane będą także kolejne pomniki, a w złym stanie jest ich jeszcze ponad 100.

- Niestety remontu już wymagają pomniki, które były odnawiane z pieniędzy z kwest sprzed kilkunastu lat, ale skupiamy się na tych najstarszych – kontynuuje Sławomir Zgrzywa.

Najważniejsza jest pamięć

Zespół cmentarny przy ulicy Mikołaja Kopernika w Łomży obejmuje teren cmentarza rzymskokatolickiego i byłych cmentarzy: ewangelicko-augsburskiego i prawosławnego. Powstał w 1801 roku i jest jednym z najstarszych, najpiękniejszych pod względem architektury i najbardziej zabytkowych cmentarzy w Polsce. Jerzy Waldorff przyrównał go nawet do warszawskich Powązek.

Cmentarz powstał kiedy Łomża znajdowała się w granicach Rejencji Białostockiej, w Prusach Wschodnich. Głównym zadaniem powstałej w roku 1797 Ordnungs Komission były cmentarze - ze względów sanitarnych zamykano je przy kościołach i wytyczano poza granicami miasta. Pierwotnie nekropolia przeznaczona była dla katolików i ewangelików, a prawdopodobnie około 1834 roku, po utworzeniu w mieście cerkwi, wydzielony został także cmentarz prawosławny. Od tego momentu stał się cmentarzem wielowyznaniowym.

Na XIX-wiecznym cmentarzu znajduje się ponad 560 zabytkowych nagrobków zróżnicowanych pod względem stylowym, artystycznym i materiałowym. Zachowały się grobowce i nagrobki w stylu klasycystycznym, neoklasycystycznym, neogotyckim, eklektycznym, niektóre z elementami neorenesansowymi. Dawną świetność i wyraz artystyczny nowymi realizacjami podtrzymuje artysta rzeźbiarz Leszek Barowicz, który od kilkunastu lat z kamienia polskiego, piaskowca, marmuru i wapienia z Pinczowa tworzy pomniki, tak jak artyści kamieniarze sprzed dwustu laty.