Monety NBP upamiętnią 160. rocznicę Powstania Styczniowego

W styczniu mija 160 lat od wybuchu Powstania Styczniowego. Pamięć o tym zrywie niepodległościowym silnie zakorzeniła się w narodowej kulturze. Stała się ważnym elementem w budowaniu świadomości historycznej i dziedzictw kulturowego dla wielu pokoleń Polaków. Powstańcy przez półtora roku toczyli heroiczny bój z Imperium Rosyjskim. Wobec przygniatającej przewagi wroga i olbrzymiego niedostatku broni jedyną formą walki była wojna partyzancka. Insurekcja 1863–1864 stała się moralnym fundamentem dla tych, którzy w okresie I wojny światowej walczyli o niepodległość ojczyzny.

Symbole walk na monetach kolekcjonerskich

Narodowy Bank Polski upamiętnia to ważne w historii Polski wydarzenie emitując 16 stycznia 2023 r. dwie monety kolekcjonerskie – srebrną o nominale 20 zł oraz złotą o nominale 200 zł – „160. rocznica Powstania Styczniowego”.

Na rewersie srebrnej monety kolekcjonerskiej umieszczony został fragment rysunku Walerego Eljasza-Radzikowskiego „Patrol powstańczy z 1863 r.” przedstawiający grupę polskich powstańców. Z lewej strony widnieje pieczęć Rządu Narodowego z ukoronowanym trójdzielnym herbem z Orłem, Pogonią i Michałem Archaniołem. Wokół herbu biegnie napis RZĄD NARODOWY RÓWNOŚĆ WOLNOŚĆ NIEPODLEGŁOŚĆ. Na awersie tej monety zostały odwzorowane: stylizowany sztandar oraz broń (kosy, szabla, karabin) z okresu Powstania Styczniowego.

Na rewersie złotej monety kolekcjonerskiej, w centralnej części, widnieje panoplium z elementami uzbrojenia i sztandarami oraz trójdzielnym herbem powstańczym z ukoronowanym Orłem Białym, litewską Pogonią oraz Michałem Archaniołem, symbolem Rusi. Przedstawiony wizerunek jest fragmentem sztandaru z okresu Powstania Styczniowego (wizerunek z Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie).

Za Równość – Wolność – Niepodległość

Jak wyjaśnia historyk Wojciech Kalwat w folderze poświęconym emisji monet kolekcjonerskich NBP:

- Powstanie Styczniowe to jedno z najważniejszych wydarzeń w dziewiętnastowiecznej historii Polski. Jego przedwczesny wybuch był spowodowany przymusowym poborem do rosyjskiej armii, który miał rozbić ruch spiskowy. W nocy z 22 na 23 stycznia 1863 r. doszło do wystąpień zbrojnych przeciwko rosyjskiemu zaborcy, a ogłoszony przez Tymczasowy Rząd Narodowy „Manifest” wzywał do walki narody dawnej Rzeczypospolitej. Widomym tego znakiem był trójdzielny herb, na którym obok polskiego Orła i litewskiej Pogoni widniał także Michał Archanioł symbolizujący Ruś. Na herbie umieszczono hasła wyznaczające cel walki: Równość-Wolność-Niepodległość.

Historyk Wojciech Kalwat przypomina, że wobec przygniatającej przewagi wroga i olbrzymiego niedostatku broni, powstańcom pozostawała wojna partyzancka. Objęła ona zasięgiem Królestwo Polskie oraz znaczne obszary współczesnej Litwy, Białorusi i Ukrainy. Wsparcia powstańcom udzielali Polacy żyjący w dwóch pozostałych zaborach – pruskim i austriackim. Stamtąd docierali ochotnicy, broń i zaopatrzenie, a powstańcy mogli znaleźć tam schronienie. Przewaga nieprzyjaciela oraz stosowane przez niego bezwzględne represje doprowadziły ostatecznie do stłumienia powstania.

Ceną za wolnościowe aspiracje Polaków były mogiły, zesłańcy i emigranci, zniszczenia oraz ostry kurs rusyfikacyjny. Przeprowadzone wówczas reformy włościańskie przyczyniły się jednak do otwarcia nowej epoki w dziejach Polski – w ruch narodowy włączyła się ludność wiejska. W wolnej Polsce powstańcy zyskali status weteranów, przysługiwały im specjalne mundury i honory, a przez rodaków byli uważani za żywe pomniki walki o wolność.

Zakup monet kolekcjonerskich NBP – stacjonarnie lub online

Banknoty i monety kolekcjonerskie NBP są emitowane z myślą o kolekcjonerach i numizmatykach. Może je nabyć każdy, kto chciałby wzbogacić swoją kolekcję lub dopiero ją stworzyć. To także oryginalny pomysł na prezent.

Zakupu emitowanych przez Narodowy Bank Polski wartości kolekcjonerskich można dokonać w sklepie internetowym kolekcjoner.nbp.pl lub w jednym z 16 Oddziałów Okręgowych NBP, które zlokalizowane są w każdym mieście wojewódzkim.

Banknoty i monety kolekcjonerskie emitowane przez NBP

Banknoty i monety kolekcjonerskie NBP nawiązują do ważnych wydarzeń, upamiętniają wybitne postaci, autorytety i ich rolę w historii Polski.

Monety kolekcjonerskie wykonywane są ze złota i srebra i często uatrakcyjniane poprzez dodanie elementów wykonanych z innych materiałów, np. bursztynu, krzemienia pasiastego czy szkła lub technik dodatkowych np. nadruków wykonanych w technice tampondruku, druku UV, selektywnego złocenia czy matowienia laserowego.

Banknoty kolekcjonerskie, w związku z ich szczególnym charakterem, różnią się od banknotów powszechnego obiegu m.in. bogatszą symboliką wizerunków postaci i wydarzeń, kompozycją i szczegółami ikonografii, specyfikacją techniczną – dotyczącą zastosowanych zabezpieczeń przed fałszowaniem, kolorystyką, wymiarami czy zastosowanymi technikami druku.

Plan emisji na 2023 rok

W 2023 r. kolekcjonerzy będą mogli wzbogacić swoje zbiory m.in. monetami z serii „Skarby Stanisława Augusta” czy „Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni”. Zainaugurowane zostaną również dwie nowe serie monet kolekcjonerskich – „W Polskę wierzę” oraz „Polskie banknoty obiegowe”.

Szczegółowe informacje o zaplanowanych emisjach monet i banknotów kolekcjonerskich na 2023 rok, datach i nominałach są dostępne na stronie Narodowego Banku Polskiego w Planie emisji wartości kolekcjonerskich i monet okolicznościowych na 2023 r.

Szczegółowe informacje o nowych monetach kolekcjonerskich

Złota moneta kolekcjonerska NBP „160. rocznica Powstania Styczniowego”:

nominał: 200 zł

metal: Au 900/1000

stempel: lustrzany

średnica: 27,00 mm

masa: 15,50 g

brzeg (bok): gładki

nakład: do 1200 szt.

Srebrna moneta kolekcjonerska NBP „160. rocznica Powstania Styczniowego”:

nominał: 20 zł

metal: Ag 925/1000

stempel: lustrzany, druk cyfrowy

średnica: 38,61 mm

masa: 28,28 g

brzeg (bok): gładki

nakład: do 10 000 szt.

Projektant: Paweł Pietras

Emitent: NBP

Na zlecenie NBP monety wyprodukowała Mennica Polska S.A.