„Boska Komedia” Dantego w rysunkach Jana Biczysko

W Galerii Sztuki Współczesnej Oddziale Muzeum Północno-Mazowieckiego w Łomży przy ul. Długiej 13 do dnia 24 października 2025 roku trwa wystawa „Boska Komedia Dantego w rysunkach Jana Biczysko”. Autor urodził się w roku 1959 w Wieruszowie. Studia odbył na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie. Dyplom uzyskał w pracowni prof. Juliusza Joniaka w 1983 roku. Jest związany z krakowskim środowiskiem artystycznym.W latach 1990-2009 realizował liczne prace z dziedziny reklamy: plakaty, okładki, filmy, zdjęcia. Później skupił się na malarstwie i rysunku. Miał wystawy w wielu ośrodkach, m.in. w Czeladzi, Elblągu, Gorzowie Wielkopolskim, Hebdowie, Katowicach, Krakowie, Krzeszowicach, Łodzi, Miechowie, Monachium, Myślenicach, Poznaniu, Słubicach, Słomnikach, Warszawie, Wieruszowie. Jednym z przystanków w tej artystycznej podróży była Łomża. W 2016 roku artysta pokazał w Galerii Sztuki Współczesnej Muzeum Północno-Mazowieckiego obrazy i rysunki zebrane w wystawę „Śpiący jednorożec”.

Obecnie prezentuje serię rysunków inspirowanych poematem Dantego Alighieri przedstawiającym wizję wędrówki poety przez zaświaty – Piekło, Czyściec i Raj. Na wystawie pokazany został zestaw 36 prac reprezentujących wszystkie części dzieła. Cały cykl liczy 114 rysunków i został zrealizowany w 2022 roku dzięki rocznemu stypendium twórczemu przyznanemu artyście w wyniku konkursu ogłoszonego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Zamiarem Jana Biczysko nie było stworzenie tradycyjnych ilustracji do słynnego utworu Dantego, a poszukiwanie w nim odniesień do współczesności. Artysta potraktował średniowieczny poemat jako punkt wyjścia do refleksji nad kondycją człowieka i rolą sztuki. „Rysując Dantego – mówi autor – nie chciałem ilustrować etapów wędrówki poety w kostiumie z epoki, ale przy pomocy słów poematu, przełożonych na język współczesnej sztuki, opowiedzieć o kryzysie naszego świata i ocalić to, co dla człowieka zawsze jest punktem oparcia: miłość, wolność, ludzka godność, odpowiedzialność artysty i sztuki. Często, tak jak Dante kroczący za Wergiliuszem – swoim poetyckim mistrzem i traktujący dzieła tradycji antycznej i chrześcijańskiej jako jedno kulturowe uniwersum, sięgałem do swoim mistrzów, posługując się rysunkową delikatną aluzją, parafrazą, odwołując się np. do Boscha, Breughla, Rembrandta, Picassa, Matisse’a, Beksińskiego, Gielniaka, Nowosielskiego”.

Każdy rysunek wyrósł z jakiegoś obrazu, słowa, uczucia czy nastroju odkrytego w tekście Dantego, który poruszył autora siłą poetyckiej wizji i był bliski jego wrażliwości. Z takich impulsów zrodziły się obrazy zdolne unieść ponadczasową refleksję i nadać jej nowe brzmienie. 

Poszczególne części „Boskiej Komedii” otrzymały w rysunkach własną, wyrazistą formę plastyczną. Aby oddać mroczny klimat i duchowy ciężar Piekła, przejściowy charakter Czyśćca oraz eteryczny wymiar Nieba, autor zmieniał rytm i kształt kreski, natężenie światła i sposób budowania przestrzeni. Jan Biczysko: „Rysunki do każdej z części są inne. „Piekło” rysowane jest na papierze o wyrazistej fakturze, w kolorze żółtobrązowym, gęstą kreską, ostrą i krótką; rysunki są mroczne, prawie pozbawione światła i przestrzeni. „Czyściec” jest jaśniejszy, kreski i kropki się rozrzedzają, nabierają płynności i długości; rysunki są na białym papierze w fakturą wyraźną. Najlżejsze jest „Niebo” - aby oddać jego świetlistość stosuję papier biały, często transparentny, kreska jest delikatna, falista, mniej ostra”. 

To już kolejna interptretacja klasyki literatury w wykonaniu artysty. Wcześniej z powodzeniem zmierzył się z „Dekameronem” Giovanniego Boccaccia, a ostanio ukończył cykl rysunków inspirowanych „Rajem utraconym” Johna Miltona. W obu seriach – podobnie jak w przypadku „Boskiej Komedii” – stworzył wizje plastyczne umiejscowione we współczesnym kontekście czyniąc z dawnych opowieści opowieść o naszym czasie. 

Otwarciu wystawy towarzyszył wykład Alicji Biczysko „Esej o dwóch Komediach – Dantego Alighieri i Jana Biczysko”. Prelegentka przybliżyła historyczne i literackie konteksty poematu Dantego oraz artystyczne inspiracje i proces twórczy Jana Biczysko.