Pakt na rzecz regionów granicznych UE – stanowisko samorządowców z Polski wschodniej

Celem inicjatywy jest przedstawienie Komisji Europejskiej wyzwań i potrzeb regionów przygranicznych Polski, które w wyniku obecnej sytuacji geopolitycznej znalazły się w wyjątkowo trudnej sytuacji społeczno-gospodarczej.

Pakt dla wschodnich regionów – nowy filar polityki spójności UE

Komisja Europejska pracuje nad propozycją Paktu, który ma zostać zaprezentowany pod koniec stycznia 2026 r. Dokument obejmie m.in. wschodnie regiony graniczne w Polsce, czyli województwa lubelskie, podlaskie i warmińsko-mazurskie. Pakt ma wzmocnić odporność, konkurencyjność, bezpieczeństwo oraz atrakcyjność inwestycyjną wschodnich regionów UE.

Jak podkreślał Jacek Protas: – Z powodu zamknięcia granic i wprowadzenia embarga wiele firm przestało funkcjonować, a inwestorzy boją się lokować kapitał w regionach przygranicznych.

Postulaty samorządów: większa pomoc publiczna i elastyczniejsze programy

Najważniejsze postulaty samorządów Polski wschodniej to m.in. zwiększenie pomocy publicznej dla inwestorów. Samorządy wskazują, że obowiązujące limity nie rekompensują ryzyka inwestycyjnego wynikającego z trudnego położenia geopolitycznego. Zwiększenie wsparcia ma zachęcić krajowych i zagranicznych przedsiębiorców do inwestowania.

Samorządy apelują także o dodatkowe środki w programach regionalnych i większą elastyczność w wydatkowaniu funduszy. – Potrzebujemy inwestycji infrastrukturalnych i zwiększenia poziomu dofinansowania, aby regiony przygraniczne były konkurencyjne i przyciągały inwestorów – podkreślał marszałek Marcin Kuchciński.

Infrastruktura jako fundament bezpieczeństwa i rozwoju

Samorządy postulują odejście od sztywnych wytycznych poprzednich programów, które ograniczały możliwość dostosowania środków do lokalnych potrzeb.

Warunkiem rozwoju i wyjścia z impasu są inwestycje infrastrukturalne – w transport, energetykę i kolej. Jak podkreślał marszałek Prokorym, zwiększa to nie tylko atrakcyjność inwestycyjną, ale też bezpieczeństwo regionów uznawanych przez NATO za szczególnie narażone w sytuacjach kryzysowych.

Priorytetami inwestycyjnymi w województwie podlaskim są:

·          rozbudowa infrastruktury kolejowej wzdłuż granicy z Białorusią,

·          inwestycje w okolicach przesmyku suwalskiego,

·          rozbudowa pasów startowych w Białymstoku i Suwałkach.

To wpłynie na rozwój gospodarczy, ale też da poczucie bezpieczeństwa i szybkiej reakcji w czasie ewentualnego kryzysu. A z tym, mając tak trudne sąsiedztwo, musimy się liczyć cały czas – dodał marszałek.

Wsparcie dla przedsiębiorców

Samorządy apelują również o wsparcie przedsiębiorców poprzez zaliczki i nowe instrumenty finansowe. Możliwość zaliczkowania projektów może zmniejszyć ryzyko inwestycyjne, ułatwiając realizację przedsięwzięć i pobudzając lokalną gospodarkę.

Przeciwdziałanie depopulacji – kluczowe dla przyszłości regionów

Kolejnym istotnym postulatem jest przeciwdziałanie depopulacji regionów wschodnich, które należą do najszybciej wyludniających się obszarów w UE.

– Te wartości niestety są największe w Europie, dlatego potrzebne są zachęty do pozostania na tych ziemiach. To jest w interesie całej Unii Europejskiej, żeby tu społeczeństwo było silne pod każdym względem – podkreślił marszałek Prokorym.

Dalsze działania na forum unijnym

Jak zapowiedział Jacek Protas, stanowisko ma trafić w przyszłym tygodniu do wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej Raffaele Fitto. Prace nad ostatecznym kształtem Paktu potrwają do początku 2026 r. Samorządy zapowiedziały dalsze działania na forum unijnym, aby zagwarantować, że szczególna sytuacja regionów przygranicznych zostanie uwzględniona w przyszłych mechanizmach finansowych.