Kapłan z Łomży wśród Sprawiedliwych

Za ratowanie Żydów podczas wojny medalami Sprawiedliwych odznaczeni zostali trzej księża i dwie siostry zakonne – dziś wszyscy już nieżyjący. Ich krewnym medale i dyplomy wręczył 11 czerwca w Warszawie ambasador Izraela w Polsce Zvi Rav-Ner.  Wśród odznaczonych jest ks. Mikołaj Ferenc, urodzony 15 września 1894 roku w Łomżycy. W 1943 roku dał on schronienie Ewie Turzyńskiej. Kobieta wraz z synkiem Leonem zamieszkała na plebanii w Markowej niedaleko Stanisławowa. Jednak już w styczniu 1944 r. ks. Ferenc został zamordowany przez bandę UPA, która napadła na wieś. Po tej tragedii Żydówką i jej synkiem zaopiekował się ks. Antoni Kania, proboszcz Nowej Huty.

Ewa Turzyńska, żydowska farmaceutka z Rozwadowa nad Sanem przeżyła wojenną zawieruchę dzięki ludziom, którzy okazali jej wsparcie i dali schronienie. Ocalała opisała swoje doświadczenia w książce „Sądzonym mi było żyć”. Sięgnęła po te wspomnienia żona Leona, syna Ewy - Berta Turzyński. Po śmierci męża postanowiła uczcić jego pamięć w niezwykły sposób. - Postanowiłam odnaleźć krewnych osób, które ocaliły życie męża i jego matki. Pragnęłam, by zostali uhonorowani najwyższymi izraelskim odznaczeniem, tytułem Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata – mówi Beacie Dżon na łamach „Przeglądu”. Autorka reportażu „Berta i jej sprawiedliwi” („Przegląd”, 27/2014, s. 28-30), tłumaczka i korespondentka prasowa z Wiednia powiadomiła serwis historialomzy.pl. o poszukiwaniach krewnych ks. Mikołaja Ferenca.  Pomógł redaktor Henryk Sierzputowski. - Jak się okazuje, rodzinę ks. Ferenca znam od wielu lat. Po telefonie z Wiednia skojarzyłem fakty i jeszcze wczoraj odwiedziłem mieszkającego w Łomży bratanka ks. Mikołaja- mówił wówczas w wypowiedzi  dla portalu mylomza.pl Henryk Sierzputowski.

Zaszczytny tytuł pośmiertnie przyznany ks. Ferencowi odebrała w siedzibie KEP rodzina, m.in.: siostry Halina Miller i Maria Przeździecka (z domu Ferenc) - bratanice księdza, córka Marii Elżbieta, Agnieszka Gawrońska, bratanek Zygmunt Ferenc oraz syn bratanicy kapłana, Lucyny, Marek Lechowicz. - Była to wzruszająca uroczystość, tym bardziej, że przyznanie odznaczenia doprowadziło do spotkania się z rodziną, której bardzo długo nie widziałem – mówi Marek Lechowicz. Podkreśla, że rodzin w naszym mieście, których bliscy pomagali w czasie wojny społeczności żydowskiej jest dużo więcej. - Dlatego ważne jest, aby ta nagroda znalazła swoje godne miejsce w naszym mieście, aby inni mogli się z nią utożsamiać. Tytuł Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata przyznany ks. Mikołajowi Ferencowi jest hołdem dla innych osób, które pomagały prześladowanym, a których historii nie znamy – podkreśla.

Marek Lechowicz tworzy adaptację filmową na podstawie książki Ewy Turzyńskiej „Sądzonym mi było żyć” w konsultacji z Bertą Turzyński. - Film ten będzie opowiadał o niezwykle dramatycznej historii ocalenia matki z dzieckiem, którzy przeżyli piekło na ziemi – mówi scenarzysta, absolwent łódzkiej filmówki, prezes Podlaskiego Regionalnego Funduszu Filmowego. Będzie to kolejna historia bezpośrednio związana z Łomżą i bohaterstwem jej mieszkańców, którą Marek Lechowicz chciałby sfilmować. W trakcie realizacji jest film dokumentalny „Człowieczy los” ukazujący historię 733 dzieci polskich zesłańców na Sybir, które trafiły do Nowej Zelandii. Wśród nich była Janina Różycka, która mieszkała przy ul. Wąskiej w Łomży. Dzisiaj w Auckland w Nowej Zelandii przed kamerą Marka Lechowicza wspomina rodzinne miasto. Film powstaje w związku ze zbliżającą się 70. rocznicę przybycia dzieci polskich zesłańców do Nowej Zelandii (1 listopada 2014 roku). Obecnie przygotowywana jest wersja filmowa na uroczystość w Wellington.
11 czerwca 2014 roku medalami Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata uhonorowani zostali pośmiertnie: ks. Mikołaj Ferenc, ks. Antoni Kania, ks. Jan Raczkowski, s. Adela Rosolińska, s. Kornelia Jankowska. Uroczystość po raz pierwszy odbyła się w siedzibie Konferencji Episkopatu Polski  w obecności polskich biskupów. Wziął w niej udział Biskup Pomocniczy Diecezji Łomżyńskiej Tadeusz Bronakowski.

fot. Konferencja Episkopatu Polski, Marek Lechowicz
źródło:UM Łomża