Kara dożywocia - porady prawne

Sąd Okręgowy w Łomży wydał wyrok w sprawie zabójstwa byłego wiceprezydenta Łomży Krzysztofa Choińskiego.

24 – letni Marcin S., 29 – letni Grzegorz O. oraz 25 – letni Sławomir C. zostali skazani na karę dożywotniego pozbawienia wolności. 44 – letni Andrzej K. na karę 25 lat pozbawienia wolności, a 23 – letni Grzegorz B. w więzieniu spędzi 15 lat.

Sprawa ta zainteresowała wielu łomżyniaków, świadczy o tym np. list, kóry otrzymał mecenas Remigiusz Fabiański:

„W ostatnim czasie w sądzie łomżyńskim zapadły wyroki na morderców byłego wiceprezydenta miasta Łomży. Rozmawiałem na ten temat ze znajomymi i spieraliśmy się o to, czy wyrok dożywocia powoduje, że skazany do końca swego życia będzie w więzieniu, czy też ma możliwość wcześniejszego wyjścia za dobre sprawowanie?”

Kara dożywotniego pozbawienia wolności, którą nie należy mylić z pojęciem prawa cywilnego, a mianowicie dożywociem (art. 908 i następne Kodeksu cywilnego) jest najsurowszą z kar wymienionych w wykazie art. 32 Kodeksu karnego. Jak wynika to z nazwy kary, koniec jej wykonania następuje wraz ze śmiercią skazanego.

Kodeks karny w art. 77§1 przewiduje możliwość zwolnienia przez sąd warunkowo z odbycia reszty kary pozbawienia wolności, gdy jego postawa, właściwości i warunki osobiste – sposób życia przed popełnieniem przestępstwa, okoliczności jego popełnienia oraz zachowanie po popełnieniu przestępstwa i czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, iż skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, a w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa. Jak wynika z brzmienia tego przepisu, sąd penitencjarny, rozpoznając wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności bierze pod uwagę wiele elementów, które przy łącznym spełnieniu dają możliwość skazanemu do skorzystania z dobrodziejstwa warunkowego zwolnienia z odbycia reszty kary, a nie wyłącznie „dobre sprawowanie się” w zakładzie karnym.

Dodatkową przesłanką formalną, która musi być spełniona przez skazanego, aby mógł być warunkowo zwolniony jest odbycie przez skazanego co najmniej połowy kary. Z oczywistych względów nie da się określić połowy kary przy skazaniu na karę dożywotniego pozbawienia wolności, dlatego też ustawodawca w Kodeksie karnym przyjął, że skazany na taką karę może ubiegać się o warunkowe zwolnienie po odbyciu 25 lat kary, a skazany na karę 25 lat pozbawienia wolności po odbyciu 15 lat kary.

Jak już wskazałem wyżej, nie istnieje automatyzm, iż po upływie terminów (25 lat, 15 lat lub połowy innej kary pozbawienia wolności) skazany opuszcza mury zakładu karnego. Po tych terminach jedynie otwiera się przed skazanym możliwość ubiegania się o warunkowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności i wówczas sąd penitencjarny bada, czy zachodzą ku temu pozytywne przesłanki z art. 77§1 Kodeksu karnego. Praktyka sądowa wskazuje, iż w bardzo wyjątkowych przypadkach wniosek skazanego złożony bezpośrednio po tym, jak wystąpi owa druga przesłanka formalna, jest rozpoznawany pozytywnie.